شرح مختصری از عید خاونکار در میام مردم یارسان:
شرح مختصری از عید خاونکار در میام مردم یارسان:
جشن «خاوندکار» عيد مذهبی پيروان آيين «ياری» است. اين جشن هم‌زمان با شب چهاردهم نخستين ماه قمری از آغاز چله‌ی زمستان كُردی، متغير در ايام آبان ماه خورشيدی برگزار میشود.
این ۳ روز در نزد یارسان جایگاه ویژه ای به یاد و به پاس زحمات و رنجهای پیشوایان یارسان(سلطان صحاک و یارانش ) از قرن هشتم به بعد را داراست. در این ایام بیشتر مردم هر سه شب در جمخانەها برای نیایش و کلام(همنوایی ساز تنبور با کلام های دفتر مقدس یارسان بصورت گروهی و ی
ا تک خوانی) و ادا نمودن نذر و نیاز حضور پیدا می کنند و روز بعد از عید به صورت گروههای دسته جمعی با همخوانی کلام و نواختن تنبور به اماکن مقدس رفته و عید را جشن میگیرند.
تاریخچه روزه مرنوی:
بنابه روایتی که در میان مردم یارسان(پیروان دین یاری) رایج است، سلطان صحاک به همراه سه تن از يارانش به نام‌های «داود»، «بنیامین» و «پیرموسی» که به یری تن معروف هستند(یری به معانی عدد سە میباشد)، بر اثر دشمنی و غضب برادران ناتنی‌اش به نام های ( قادر – خدرشه و سلامت ) و طايفه‌ای به نام «چيچک» تصميم به مهاجرت از منطقه‌ی «شهرزور کردستان عراق امروزی»می‌گيرند و به سوی "هورامان کنونی در کرمانشاه ایران"در کوە شاهو که زیارتگاه فعلیش در آنجاست حركت می‌كنند. در مسير حركت به دليل آن كه توسط افرادی از طايفه‌ی چيچک که در تعقيب و به قصد کشتن سلطان و یارانش بوده‌اند مجبور به پناه گرفتن در "غار مرنو "می‌شوند.
داود مرمو :
آمانن آمان خواجای غلامان - آما لشکری بی سر و سامان
توضیح:
در زبان کوردی به غار "مرّ " میگویند. و مرنو به معنی غار نو میباشد. این غار در کردستان عراق و در نزدیکی مرز ایران و کوشک پردیور است.
در غار مرنو" حضرت داود به امر صاحبکاری حضرت سلطان مشتی خاک از زیر قالیچه بر می دارد و بر روی سپاه چیچک می پاشد. در نتیجه سه شبانه روز گرد و غبار غلیظ ایجاد و هوا کاملا تاریک می شود.سپاه چیچک در سردر گمی یکدیگر را قتل عام می کنند،به طوری که کسی از آنان زنده نمی ماند.
سلطان میفرماید:
شاه فرما داود بیره جلا/ بوزش و چیچک وعزم غزا
و ارمای شاه داود وریزا/ نما و جلا یو مصطفا
سر فروز آورد غلام نیل تار/ لوا پی چیچک طایفۀ کفار
سه شبانه روژ غزای چیچک کرد/ طاق ذی حیات ژی شان بر نکرد
طبق روایتی پس از این سە روز کە چیزی نخوردە بودند، بانویی نورانی(دایراک رمزبار) به شکرانه یک خروس و یک من برنج پخته شده به خدمت آنان می آورد و این نذورات در جم حضرت سلطان و یاران یری تن در مرنو سبز می شود و مراسم جم را به جای می آورند.
( توضیح اینکه جلا یعنی مصطفی دودان در اینجا به سلطان و یارانش پیوسته و اوست که در دست داود میباشد و موجب ایجاد طوفان و گرد و غبار میشود.)
در دفتر پردیوری دیوان گورە سلطان فرمایش میکند که در ۱۲ ماه سفیدی در چله زمستان کوردی سه روز روزه مرنوی گرفته شود و روز پانزدهم روز پادشاهی و عید مبارکی یارسان است و فرمودە که این روزه را به عشق یری تن بگیرید.
دفتر دیوان گوره می فرماید :
ای طمه رّماوه کفت او روشنائی/ سه روژۀ یاران داوات پادشاهی
دوازدۀ مانگ هرچه نه چلی/ یری روی یاران آما او دلی
پی وقت پی ساعت پا وقت پا وائی/ جه لوح تا قلم جه گاو تا ماهی
بگیران سه روژۀ یاران بکران داوات پادشاهی
هرکس نگیرو سه روژۀ یاران نکرو داوات پادشاهی
بشش نمدان جه خرمان دو چیائی
بگیران سه روژۀ یاران بکران داوات پادشاهی
و عشق یاران مرنوی/ داود وبنیامین وپیرموسی
تقارن این ایام با فصل پاییز باعث شده که علاوه بر مقدس بودن" انار "نزد پیروان آیین یاری از این میوه پاییزی یبیشتر از سایر میوه ها در مراسم دعای نیاز استفاده شود، علاوه بر آن شب سوم با قربانی کردن خروس و تشکیل جم مراسم روزه داری را به پایان می رسانند .
امروزه یارسانیان در پایان روز سوم و در هنگام شب به ازای هر خانواده يک عدد خروس آب‌پز شده، يک من برنج دم كشيده و نانی مخصوص كه به آن «تيری» می‌گويند را از قبل حاضر نموده سپس مردی از سادات یارسان(اهل‌حق) بايد بر اين نذر كه به گوشت آن «نواله یا نویچه»و به آب آن «شوروا یا شوربا »گفته میشود دعا بخواند(نیاز یا ناچه نیز همراه با نذر به میان جم می آید). با آمدن سيد جمعی از مردان يارسانی دور هم حلقه می‌زنند و جمعی را تشکیل می‌دهند که به اصطلاح به آن «جم» میگویند. كسانی كه گرد این حلقه می‌نشينند بايد سرسپرده‌ی آيين ياری باشند، سبيل‌شان مهر باشد، بر سر كلاه بگذارند و كمر خود را ببندند.
باری در این مراسم قربانی و نیاز به شیوە مخصوص یارسانی دعا دادە میشود و سپس در میان یاران تقسیم میگردد.
اکثر مردم گوران در روز جشن خاونکار به تکیه حضرت حیدری (آسی براکه) میروند و با پیر،رهبر و پیشوای یارسان ، آسید نصرالدین حیدری ملاقات میکنند و متقابلا عید خاونکار را به همدیگر تبریک میگویند و سپس از آنجا به زیارت دیگر مکان های مقدس یارسان
Inga kommentarer:
Skicka en kommentar